Najważniejsze cechy łożysk stożkowych

Łożyska to elementy nie zawsze doceniane, choć niezbędne w niemal wszystkich podzespołach i urządzeniach, które zawierają elementy ruchome. Ich rolą jest ochrona maszyny i zapewnienie możliwości swobodnego obrotu rozmaitych części, od kół pojazdów po wałki obracające się, np. w skrzyniach biegów. Dla zapewnienia optymalnych parametrów ruchu obrotowego opracowano wiele różnych typów łożysk – od najczęściej spotykanych kulkowych, przez łożyska stożkowe aż po modele ślizgowe, które nie zawierają elementów ruchomych. Zobaczmy, jakie są najważniejsze elementy łożyska i czym charakteryzują się niektóre ich rodzaje.

Praca łożyska

Łożysko toczne jest elementem pośredniczącym między poszczególnymi częściami urządzenia. Składa się z dwóch pierścieni, z których jeden jest osadzony w gnieździe znajdującym się w podzespole nieruchomym, a drugi jest założony na fragment, który się obraca. Między tymi dwoma pierścieniami znajdują się elementy toczne, które dzięki własnemu ruchowi i zastosowanemu środkowi smarnemu umożliwiają obroty. Łożysko jednocześnie utrzymuje rotujący element w wybranym położeniu, ogranicza powstające tarcie i przenosi obciążenia związane z ruchem obrotowym.

Elementy toczne

W zależności od tego, jaka jest charakterystyka urządzenia, które wymaga zastosowania łożysk, mogą być wykorzystywane ich różne typy. Łożyska różnią się od siebie zastosowanym rodzajem bieżni oraz specyfiką elementów tocznych. W zależności od kształtu elementów tocznych zmieniają się parametry pracy łożyska, ponieważ inna jest powierzchnia, którą stykają się one z bieżnią, po której się poruszają. Najpopularniejsze łożyska kulkowe gwarantują stosunkowo małe opory ruchu i niskie tarcie, jednak nie są wytrzymałe na większe obciążenia związane z siłami promieniowymi i osiowymi. Dlatego w użyciu znajdują się również inne typy łożysk: walcowe, igłowe, baryłkowe oraz stożkowe. Te ostatnie są bardzo ciekawe, ponieważ pozwalają na łączenie dobrej tolerancji na działanie sił poprzecznych, jak i wzdłużnych. Oznacza to, że radzą sobie zarówno z odchyleniami wału od osi obrotu, jak i jego ruchami wzdłuż osi obrotu. Łożyska stożkowe są często stosowane parami – w układzie typu „O”, gdzie do wewnątrz są skierowane wierzchołki stożków lub w układzie typy „X”, gdzie ku sobie są skierowane podstawy pary łożysk.